عدم تشکیل مصاحفعدم تشکیل مصاحف، عدم اعراب گذاری مصاحف اولیه را می‌گویند. ۱ - تعریفیکی از عوامل اختلاف قرائت‌ها ، عدم اعراب گذاری و نبودن شکل و علائم روی حروف بوده است که از آن «به عدم تشکیل مصاحف » تعبیر می‌کنند، کلمات از نشانه‌های وزن و اعراب بی بهره بود و اگر کلمه‌ای به صورت‌های گوناگون قابل خواندن بود، خواننده نمی‌دانست باید کدام یک از آن‌ها را ادا کند. ابن ابی هشام گفته است: «مصحف‌ها از نقطه و شکل و علائم تهی بود؛ از این رو، میان قاریان مناطق مختلف، اختلاف پدید آمد». ۲ - عوامل اختلاف قرائت‌ها از دیگاه ایت الله خوییآیت الله خویی رحمة‌الله‌علیه نیز اشاره می‌کند اختلاف قاریان در قرائات ممکن است به دلیل نبودن نقطه و شکل نداشتن مصحف‌ها باشد؛ مثلا در آیه ۲۵۹ سوره بقره (قال اعلم ان الله علی کل شیء قدیر) اگر حرکت‌ها را نداشته باشد، معلوم نیست «اعلم» فعل امر (اعلم) یا فعل مضارع متکلم (اعلم) است؛ لذا حمزه و کسائی آن را به صیغه امر و دیگران به صیغه متکلم خوانده‌اند. همچنین نافع آیه ۱۱۹ سوره بقرة (ولا تسال عن اصحاب الجحیم) را به صیغه نهی یعنی به جزم «ل» و دیگران به صیغه مضارع مجهول یعنی به ضم «ل» خوانده‌اند. [۳]
معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۲، ص۱۲.
[۴]
خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص(۱۶۵-۱۶۶).
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «عدم تشکیل مصاحف». |